۱۳۹۲ آذر ۵, سه‌شنبه

نکاتی مفید برای ترجمه یک فیلم

با تشکر از دوست عزیزم حسین غریبی Hossein6 که این نکات رو در سایت فارسی سابتایتل برای علاقه مندان نوشتن و گفتم فکر بدی نباشه که مطلب ایشون رو در اینجا هم داشته باشیم

انتخاب زیرنویس انگلیسی
اگر نسخه‌های اصلی فیلم هنوز منتشر نشده باشن، بنابراین زیرنویس اصلی و رسمی هم منتشر نشده. بنابراین شما دارید از زیرنویسی استفاده می‌کنید که به صورت شنیداری تهیه شده و در زمان‌بندی و متن دارای اشکالاتی هست و کامل نیست. اگر این زیرنویس‌ها رو برای ترجمه انتخاب می‌کنید، فارغ از این که با توانایی شنیداری خودتون باید زیرنویس رو بهتر کنید، حتماٌ مطمئن بشید بعد از انتشار زیرنویس اصلی، دوباره کار رو ویرایش کنید و در زیرنویس جدید پیاده کنید.
زیرنویس‌های اصلی از نظر زمان‌بندی بسیار دقیق هستن و از نظر متن نیز کاملاً قابل اعتماد. البته این زیرنویس‌ها هم فاقد اشکال نیست و در برخی موارد دیالوگ‌های طولانی رو به صورت مفهومی می‌نویسن، اما همیشه بهترین هستن. برای تشخیص این زیرنویس‌ها، دقت کنید که نسخه‌یHearing Impaired (بهینه شده برای ناشنوایان) نیز همزمان براشون منتشر میشه که در واقه نسخه‌ی حجیم‌تر همون زیرنویس هست.

تماشای فیلم
پیش از شروع به کار حتماً حداقل یک بار فیلم رو کامل ببینید. نقش و مفهوم خیلی از جملات تنها با دیدن کامل فیلم مشخص میشه.
این مورد خصوصاً به دوستانی که به صورت گروهی کار میکنن پیشنهاد میشه. در این صورت کار ویراستار خیلی کمتر میشه.

ترتیب و روش
برای ترجمه می‌تونید جملاتی که فکر می‌کنید آسون‌تر هست رو ابتدا ترجمه کنید و جملاتی که در اونها شک دارید رو به آخر موکول کنید. در این صورت علاوه بر این که به اون جملات بیش از یک بار فکر می‌کنید، دفعه‌ی بعد ذهن‌تون بازتر میشه. اما توالی و ارتباط گفتگوهای فیلم نباید از دستتون در بره. 
روش دیگه این هست که همه‌ی خطوط رو تک به تک ترجمه کرد.
اما دقت داشته باشید که هر دو روش نیاز به ویرایش دارن و روش دوم برای کارهای شنیداری پیشنهاد نمیشه.

دیکشنری‌های آفلاین
اکثر مترجم‌ها برای ترجمه از نرم‌افزار بابیلون استفاده میکنن. توصیه میکنم لغت‌نامه‌های برنامه‌تون رو کامل کنید: دانلود لغت‌نامه‌های بابیلون
استفاده از دیکشنری انگلیسی به فارسی: توصیه می‌کنیم اصلاً به دیکشنری‌های انگلیسی به فارسی اتکاء نکنید. مهمترین دلیلش این هست که معانی واژه‌ها به ترتیب اولویت آورده نشدن. معنی اصلی واژه‌ها رو می‌تونید در اولین پیشنهادات دیکشنری‌های انگلیسی به انگلیسی پیدا کنید. معنی اسلنگ‌ها (کلمات عامیانه) در اکثر موارد در این دیکشنری‌ها وجود ندارن. یکی دیگه از اشکالات اونا جدا نکردن معنی بر حسب نقش کلمه (اسم - فعل – صفت – قید) است. یکی از بهترین و کامل‌ترین دیکشنری‌های انگلیسی به فارسی، آریان پور هست.
استفاده از دیکشنری انگلیسی به فارسی: ابتدا به نقش کلمه در جمله توجه کنید. اگر معنی اصلی کلمه به نظر شما نامناسب بود می‌تونید به اقتضای فضای فیلم و انتظاری که از کاراکتر دارید، از موارد ویژه استفاده کنید که در اینجا مهم‌هاش رو میگیم:
informal (slang): معنای عامیانه‌ی کلمه. (برای صحبت افراد عادی و غیررسمی)
N. Amer.: این معنی در آمریکای شمالی به کار میره.
Brit.: در انگلستان استفاده میشه. (برای فیلم‌ها و کاراکترهای انگلیسی)

دیکشنری‌های آنلاین
اگر معنای کلمه‌ی خاصی رو می‌خواید پیدا کنید، کافیه در گوگل به این صورت جستجو کنید: word meaning (Word= کلمه‌ی موردنظر)
یا این که از این سایت استفاده کنید که در میان بسیاری از لغت‌نامه‌ها جستجو میکنه: OneLook Dictionary Search
برای پیدا کردن معنای اسلنگ‌ها می‌تونید از سایت بالا و یا سایت Urban Dictionary استفاده کنید.
ویکیپدیای انگلیسی منبع بسیار خوبی برای مخفف‌ها و معنای تخصصی برخی کلمات هست. همچنین در اکثر موارد می‌تونید یا پیدا کردن مدخل فارسی اون کلمه، معنای اون رو بدونید. البته هیچ وقت به ویکیپدیای فارسی اکتفاء نکنید. Wikipedia
اگر جمله‌ای معنای عجیب یا بی‌ربطی داشت، می‌تونه اصطلاح باشه. برای پیدا کردن معنای یک اصطلاح باید اونو ساده و بعد معنای اون رو در گوگل جستجو کرد.
مثال: She just went to powder her nose
عبارت جستجو: powder one's nose
ترجمه: دست به آب رفتن
انتقال حالت جمله
در ترجمه به فضای فیلم و نحوه‌ی ادای جملات توسط کاراکترها دقت کنید. به طور کلی جملات به صورت محاوره گفته میشن و به همون صورت هم به فارسی باید ترجمه بشن. برای مثال فعل «می‌توانم» به صورت «می‌تونم» نوشته میشه. اما جاهایی هست که گوینده به صورت رسمی (گوینده‌ی اخبار، سخنرانی، خواندن از روی کتاب یا نامه، در برخی مواقع راوی و ...)، به صورت ادبی، لات، بی‌ادبانه و ... صحبت میکنه و بهتره که همون لحن و نگارش رو منتقل کرد.
توصیه میشه صداهایی که برای بیان حالت به کار میره حفظ بشن تا جمله حالت تعجب، ترس یا ... خودش رو از دست نده: Wow (وای) – Oops, Oh, ah,… (بسته به فضا)

فیلم‌های کمدی
در فیلم‌ها و انیمیشن‌های کمدی، بازیگران جملات طنز زیادی به کار می‌برن. شما اختیار دارید که به جملاتی که طنز اونا در زبان یا فرهنگ ما خنده‌دار نیست بار طنز اضافه کنید. محدوده‌ی این کار چیزی نیست که برای مترجم تعیین بشه، اما مسلماً افراط و تفریط هم در هیچ کاری خوب نیست. از مزه پرانی در فیلم‌های جدی خودداری کنید.

خیانت در امانت
تمام کلماتی که در زیرنویس اصلی هستند رو باید برای ترجمه در نظر بگیرید و بیننده‌ی فارسی زبان باید از ترجمه‌ای که شما می‌کنید تمام اون مفهوم و جزئیات رو دریافت کنه.
به هیچ وجه خطی که در اون جمله‌ای گفته میشه رو صرفاً به این دلیل که از ترجمه‌اش عاجزید حذف نکنید. برای ترجمه‌اش تلاش کنید و می‌تونید از دوستانتون کمک بگیرید. (تاپیک دائمی کمک در ترجمه جملات)

اسامی خاص
اسامی خاص شرکت‌ها، اشخاص، مکان‌ها و دیگر اسامی خاص رو ترجمه نکنید. البته در برخی فیلم‌ها و انیمیشن‌های فانتزی که نام کاراکتر بیانگر خصوصیت اون هست مانعی نداره. 

وفاداری و انتقال مفهوم
شما می‌تونید کاملاً به متن و جملات وفادار بمونید یا این که مفهوم جمله رو منتقل کنید و از خیر ترجمه‌ی کلمه به کلمه بگذرید. اما ترکیبی از این دو ایده‌آل است. یعنی ترجمه‌ای که هم به متن اصلی وفادار باشه و هم مفهوم رو برسونه. اگر وفاداری به متن باعث میشه مجبور بشید در مورد ترجمه‌تون در پرانتز توضیح بدید، توصیه میشه مفهوم رو برسونید.
مثال: Not in my town!
ترجمه‌ی وفادارانه: نه در شهر من!
ترجمه‌ی مفهومی: من این اجازه رو نمیدم!
ترجمه‌ی بهتر: شهر من قانون داره! / در شهر من از این خبرها نیست!

توضیحات
تا جایی که میشه باید سعی کرد توضیحات درون پرانتز کمتر باشن. این که در خصوص ترجمه‌ی یک جمله توضیح داد و یا این که نوع دیگه‌ای از ترجمه‌اش رو در توضیحات بیان کرد، ناشی از ضعف یا ناچاری مترجم هست. در مثال بالا، اگر ترجمه‌ی اول رو نوشته و بعد دومی رو در در پرانتز توضیح بدیم، نشون میده که در ترجمه‌ی جمله و رسیدن به ترجمه‌ی سوم مشکل داریم. در بعضی موارد حتی بهترین مترجم‌ها هم نمی‌تونن هر دو رو با هم به انجام برسونن، ولی تلاش ما باید زیاد باشه و حتی‌الامکان از نوشتن توضیحات پرهیز کنیم.
از نوشتن نظرات شخصی خود در خصوص فیلم، کاراکتر یا صحنه در این توضیحات جداً خودداری کنید.
نوشتن توضیحات برای تشریح اسم اشخاص مشهور، مکان‌های خاص و دیگر موارد لازم، کاری خوب و ناشی از تعهد هست.
اضافات
در فیلم‌ها ممکنه تصویری از یک متنِ نوشته شده، تابلو، زیرنویس مکان و زمان نوشته شده باشه که در پیشروی و فهم داستان اهمیت داشته باشن. بهتر این هست که ترجمه‌ی این متون هم به زیرنویس اضافه بشن.
همچنین ممکنه صحبت‌هایی در فیلم رد و بدل بشه که به زبان اصلی فیلم نباشن و به صورت زیرنویس سخت (چسبیده به فیلم) نشون داده بشن. این موراد هم در صورت نبودن در زیرنویس، باید به فیلم اضافه بشن.
واحدهایی مثل مایل، مایل بر ساعت، اینچ و ... نیز توصیه میشه به سیستم متریک تبدیل بشن که در ایران استفاده میشه. بابیلون ابزار دم‌دستی برای این کار هست.
موارد مشکل و اختیاری
بازی با کلمات یکی از سخت‌ترین موارد ترجمه هست. در این موارد یکی از کلمات انگلیسی با دو معنی متفاوت به کار برده شده و برگردان اون با وفاداری بسیار سخت هست. در ترجمه‌ی این موارد یا باید به در پرانتز توضیح لازم داده بشه و یا این که وفادرای به متن کاهش داده بشه و ترجمه‌ی کامل ارائه بشه.
مثال ساده: John Coffey, like the drink, only not spelt the same.
ترجمه: جان کافی، مثل کافه، فقط حرف آخرشون فرق داره.
برای ترجمه‌ی اشعار و ترانه‌ها هم، ایجاد قافیه در ترجمه‌ی فارسی کار بسیار سختی هست و اختیاری است اما میشه تا حدودی وزن رو حفظ کرد.انتخاب زیرنویس انگلیسی
اگر نسخه‌های اصلی فیلم هنوز منتشر نشده باشن، بنابراین زیرنویس اصلی و رسمی هم منتشر نشده. بنابراین شما دارید از زیرنویسی استفاده می‌کنید که به صورت شنیداری تهیه شده و در زمان‌بندی و متن دارای اشکالاتی هست و کامل نیست. اگر این زیرنویس‌ها رو برای ترجمه انتخاب می‌کنید، فارغ از این که با توانایی شنیداری خودتون باید زیرنویس رو بهتر کنید، حتماٌ مطمئن بشید بعد از انتشار زیرنویس اصلی، دوباره کار رو ویرایش کنید و در زیرنویس جدید پیاده کنید.
زیرنویس‌های اصلی از نظر زمان‌بندی بسیار دقیق هستن و از نظر متن نیز کاملاً قابل اعتماد. البته این زیرنویس‌ها هم فاقد اشکال نیست و در برخی موارد دیالوگ‌های طولانی رو به صورت مفهومی می‌نویسن، اما همیشه بهترین هستن. برای تشخیص این زیرنویس‌ها، دقت کنید که نسخه‌یHearing Impaired (بهینه شده برای ناشنوایان) نیز همزمان براشون منتشر میشه که در واقه نسخه‌ی حجیم‌تر همون زیرنویس هست.

تماشای فیلم
پیش از شروع به کار حتماً حداقل یک بار فیلم رو کامل ببینید. نقش و مفهوم خیلی از جملات تنها با دیدن کامل فیلم مشخص میشه.
این مورد خصوصاً به دوستانی که به صورت گروهی کار میکنن پیشنهاد میشه. در این صورت کار ویراستار خیلی کمتر میشه.

آیا مترجم هستم؟
خصیصه‌ی ایرانی‌ها، خودش رو در جامعه‌ی زیرنویس هم نشون داده و هر روزه به تعداد مترجم‌ها و گروه‌ها داره اضافه میشه. اگر هم امروز می‌بینید مترجمان کاربلد در این جامعه‌ی خط‌خطی به فعالیتشون ادامه میدن، دلیلش این هست که می‌ترسن روزی فرا برسه که تنها مترجم‌نماها و مترجمان تازه‌کار در این عرصه باشن. به همین دلیل این موارد رو میاریم تا کیفیت کار مترجم‌های تازه‌کار با سرعت بیشتری بالا بره.
این موارد به درد مترجمان تازه‌کار و یا با تجربه کمتر می‌خوره، نه مترجم‌نماها. چون مترجم‌نماها اصولاً توجهی به پیشرفت کار خود و یا بهبود زیرنویسشون ندارن. مترجم زیرنویس از این شرایط برخوردار هست:

انگیزه
انگیزه‌ی مترجم‌نماها از ترجمه‌ی زیرنویس کسب شهرت یا منافع مادی هست. اونا معمولاً پس از این که چند پروژه رو ترجمه کردن و اسمشون سر زبون‌ها نیفتاد و نفعی عایدشون نشد، ترجمه رو می‌بوسن و می‌گذارن کنار. اونا عده‌ای هستن که ترجمه یک سریال رو شروع میکنن و بعد به این دلیل اونو نیمه کاره رها میکنن.

علاقه
باید به زبان انگلیسی علاقه داشت. اگر دیدید پیشرفت خیلی کندی در زبان انگلیسی دارید، اگر متوجه شدید یه کلمه‌ی ساده رو چندین بار ترجمه کردید و هنوز معناش رو یاد نگرفتید، بدونید علاقه ندارید و یا این که انگیزه‌ی شما چیزی دیگه‌ای هست.
این مورد در خصوص فیلم هم برقرار هست. اگر به سینما یا سینمای خاصی علاقه نداشته باشید و به کار ترجمه بپردازید، مترجم‌نما هستید. ضمن این که، مترجم، فیلمی رو که بهش علاقه داره، خیلی بهتر و با انگیزه‌ی بیشتر ترجمه میکنه.

آشنایی با زبان انگلیسی
باید آشنایی خوبی با زبان انگلیسی داشته باشید. این به این معنی نیست که اشتباهی نداشته باشید، حتی باتجربه‌ترین مترجم‌ها هم اشتباه میکنن. اگر مترجم تازه‌کار اشتباهات نسبتاً زیادی داشته باشه هیچ مشکلی نداره. اما اگر یک مترجم‌نما دست به ترجمه‌ی پر از غلط یک زیرنویس بزنه، کارش ارزشی نداره. برای درک بیشتر تفاوت این دو، توجه داشته باشید که مترجم‌نماها فاقد انگیزه‌ی درست و علاقه هستن.

آشنایی با زبان فارسی
برای درک معنا و مفهوم جملات، باید با زبان انگلیسی آشنا باشید، اما بعد از اون نوبت میرسه به انتخاب کلمات و معادل‌های فارسی و پیاده کردن اون در ترجمه. در خصوص تکیه نکردن به واژه‌های دیکشنری‌ها، لزوم گسترده بودن دایره‌ی لغات فارسی، غلط‌های املایی و غلط‌های نگارشی بعداً بیشتر توضیح میدیم. اما در این خصوص به همین بسنده میکنم که صرف این که فارسی زبان مادری ماست کافی نیست و لازمه‌ی افزایش دایره‌ی لغات، مطالعه داشتن، خواندن متون فارسی و نخوابیدن سر کلاس درس فارسی راهنمائی و دبیرستان هست.


تایپ
املاء فارسی
بهتره سعی کنیم کلمات رو طوری بنویسیم که تماشاگر بتونه با سرعت اونا رو بخونه. در اینجا توصیه‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی رو مطالعه کنید و اونایی رو که مفید می‌دونید در زیرنویس‌هاتون اعمال کنید. توصیه میشه خصوصاً برای افعال بلند «می» رو جدا نوشت. در این موارد و دیگر کلمات دوبخشی می‌تونید از نیم فاصله استفاده کنید. مثال: میبینید - می‌بینید / اینچنینی - این‌چنینی / بیریختتر - بی‌ریخت‌تر
همچنین برای درک و خواندن راحت‌تر مضاف‌های مختوم به هاء: مدرسه من – مدرسه‌ی من
به جز اشتباه تایپی که سهوی هست و در ویرایش تصحیح میشه، در برخی زیرنویس‌ها غلط‌های املائی دیده میشه. فرض ما بر این هست که با زبان فارسی آشنایی دارید و این غلط‌ها فقط برای ترجمه کلمات سخت اتفاق میافته. برای چک کردن املاء درست کلمه‌هایی که به طرز نوشتنشون شک دارید، کافیه شکل ساده‌ی اون رو در گوگل به صورت «کلمه دهخدا» سرچ کنید تا املاء درست رو در لغت‌نامه‌ی دهخدا ببینید. مثال: توجیه – توجیح / بگذار بروم (اجازه دادن) / سپاسگزار – سپاسگذار (ادا کردن) / یک سال و خورده‌ای – خرده‌ای / حاظر – حاضر
تا اونجایی که به ترجمه لطمه‌ای نمی‌خوره، سعی کنید از واژه‌های فارسی استفاده کنید.
نگارش
سعی کنید جملاتی که به فارسی می‌نویسید قابل فهم و در حد جمله‌ی انگلیسی کوتاه باشند. برای مثل حرف «را» باید بلافاصله پس از مفعول بیاد.
مثال: کتاب‌هایی که از فروشگاه خریده بودم را به دوستم هدیه دادم. – کتاب‌هایی را که از فروشگاه خریده بودم، به دوستم هدیه دادم.
هنگامی که جمله‌ای به دو قسمت تقسیم شده و در دو خط نوشته شده، برای برگردان فارسی، معمولاً لازمه قسمت دوم، اول نوشته بشه. این یک قاعده نیست و حتی بعضی‌جاها شاید بهتر باشه همون طوری بمونه، ولی شما باید تشخیص بدید مخاطب کدوم رو راحت‌تره می‌خونه.
تا جایی که ممکنه سعی کنید از الفبای انگلیسی در زیرنویس استفاده نکنید. برای مثال می‌تونید dna رو به صورت «دی.ان.ای» بنویسید. این به خاطر دوستانی هست که با دستگاه‌هایی غیر از کامپیوتر و لپ‌تاپ فیلم رو تماشا میکنن و زیرنویس براشون به هم ریخته میشه.
علائم حرکتی
از علائم حرکتی تنها در جاهایی استفاده کنید که باعث جلوگیری از اشتباه و یا تسهیل خواندن خطوط زیرنویس میشه.
مثال: اسب سواری - اسبِ سواری / پُل – پل/ مُرد – مرد
بهتر هست تنوین نصبِ انتهای قیدهای مختص آورده بشه: احتمالاً، سریعاً، واقعاً، موقتاً، عمداً
علائم نگارشی
عدم آوردن «نقطه»، «کاما» و «سه نقطه» در انتهای خطوط زیرنویس تا جایی که تماشاگر را دچار اشتباه یا سردرگمی نکنه اختیاری هست.
در وسط خطوط زیرنویس بعد از «نقطه»، «کاما»، «علامت تعجب» یا «علامت سوال» باید یک فاصله گذاشته بشه.
مثال: به همین دلیل،اظهار نظر در خصوص این موضوع ،کاملاً منطقی، قابل پیش‌بینی و درست است.
از علامت نقل قول (") تنها برای مشخص کردن اسامی افراد، اسامی خاص، نقل قول و در صورت صلاحدید مکان‌ها استفاده کنید.
از پرانتز برای توضیحات اضافه درباره‌ی اشخاص، مکان‌ها، اسامی خاص دیگر و یا روشن‌سازی مفهوم عبارت استفاده کنید.
استفاده نابه‌جا از هر کدوم از علامت‌های حرکتی یا نگارشی می‌تونه تماشاگر رو به اشتباه بندازه.

ویرایش
پس ار تکمیل ترجمه، باید یک‌بار فیلم رو با زیرنویس خودتون ببینید یا این که خطوط رو تک به تک بررسی کنید. زیرنویس رو از دید بیننده بخونید و اشتباهات تایپی و ترجمه رو اصلاح کنید.
ویرایش در کارهای گروهی اهمیتش چند برابر میشه. وقتی دو یا چند نفر قسمت‌های یک زیرنویس رو ترجمه میکنن، ویراستار باید در انتها تمام اسامی خاص و جملات و عبارت‌های ارجاعی رو که در زیرنویس تکرار شدن، یکدست کنه.

تهیه و تنظیم : حسین غریبی Hossein6

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر